گوسفند یکی از منابع مهم تامین گوشت قرمز در ایران و جهان به شمار میآید. معمولا افراد به صورت روزانه گوشت را در سبد غذایی خود قرار میدهند. البته گوشت گوسفند تنها منبع تامین گوشت قرمز نیست. بلکه انواع دام های سبک (بز و..) و سنگین (گاو و شتر) جزو منابع مهم تامین گوشت قرمز محسوب میشوند.
خوردن گوشت گوسفند توصیه شده است و آن را بهتر از گوشت شتر و گاو معرفی می کنند (در روایات). در طب سنتی و کهن ایرانی نیز برای طبخ انواع غذاهای گوشتی استفاده از گوشت گوسفند نر با سن کم توصیه شده است. استفاده از گوشت قرمز در سراسر دنیا رایج است. جدا از طعم بی نظیرش، فواید بیشماری برای سلامتی دارد. این گوشت چربی کمی دارد، همچنین نسبت به سایر گوشت های موجود در بازار کم چرب تر است. محبوبیت این گوشت به دلیل طعم لذیذ و بی نظیر آن، در حال افزایش است.
ملاک مهم برای انتخاب بهترین گوشت قرمز
برای انتخاب هر نوع کالایی باید برخی ملاک ها را مد نظر داشته باشید. قیمت گوسفند زنده با توجه به برخی ملاک ها تعیین می شود. اولین و مهمترین ملاک سن گوسفند است. این ملاک در مورد تمام دام های سبک و سنگین صدق می کند. هر چقدر سن دام کمتر باشد بافت عضلانی آن، نرمتر است. همچنین بین بافت عضلانی گوشت چربی نرمی وجود دارد، همچنین عطر و طعم ویژه ای دارد.
ملاک دیگر برای انتخاب بهترین گوشت قرمز، نژاد گوسفند است. برخی نژادها برای پرورش مناسب هستند، زیرا پرورش برخی نژادها برای تولید گوشت قرمز بسیار بهتر میباشند. برخی نژادها بافتی عضلانی و وزن بیشتری دارند. برخی نژادها نیز بافت عضلانی کمی دارند، اما در تولید شیر، دوقلو و چندقلوزایی زبانزد هستند. این نژادها بیشتر برای دامداری داشتی انتخاب میشوند.
ملاک دیگر نیز به منطقه پرورش دام مربوط میشود. دام هایی که در مناطق سرسبز هستند و از علوفه های تازه تغذیه می کندن وزن بیشتری میگیرند. تغذیه اصولی و تامین انواع علوفه، غلات و… نیز میتوانند بر نوع و کیفیت گوشت تاثیر داشته باشند. ناگفته نماند که معمولاً در منطقه یا مناطقی که دارای شرایط آب و هوایی مشابه هستند معمولاً یک نژاد خاص را پرورش میدهند.
بهترین نژاد گوسفند برای کشتار
دام های سبک و سنگین در سراسر دنیا نژادهای مختلفی دارند. در دنیا بیش از 200 نژاد گوسفند شناسایی شده است که حدود 27 نژاد نیز در ایران وجود دارند. قیمت گوسفند زنده برای هر یک از نژادها متفاوت است. برای تهیه گوشت قرمز دام هایی که ژنتیک و ویژگی بدنی آنها برای وزن گیری مناسب هستند را انتخاب می کنند. برای تهیه گوشت قرمز این نژادها را پرورش میدهند. دام زنده سبک و سنگین در گروه ها و نژادهای مختلفی دسته بندی میشوند. برخی نژادها در ایران که برای پرورش و تولید گوشت قرمز پرورش میدهند را نام میبریم.
نژاد افشاری، بیشترین تقاضا برای این نژاد
یکی از بهترین نژادهای گوسفند گوشتی، نژاد افشاری است که قابلیت وزن گیری زیاد در مدت زمان کم را دارد. بیشترین تقاضا برای گوشت قرمز متعلق به این نژاد است. زیست بوم آن مناطق معتدل و سرد مانند استان های شمال غربی و غرب ایران است. البته در استانهای زنجان، کرمانشاه و… نیز پرورش داده میشوند. هر دو جنس این نژاد شاخ ندارند و جثه ای بسیار درشت دارند. گوشهایشان نیز بسیار بزرگ است و پاهایی بلند دارند. دنبه هایشان نیز بسیار سنگین و دو نیم است.
گوسفند نژاد مغان، دام اصیل ایرانی
یکی دیگر از نژادهای گوسفندی که گوشت آن بسیار پرطرفدار است نژاد مغان نام دارد. یکی از نژادهای اصیل دام سبک در ایران محسوب میشود. گوشت این نژاد بیشترین بافت عضلانی را دارد اما چربی های اضافه در آن بسیار کم است. وزن گیری سریعی دارد که علاوه بر تولید گوشت، شیر نیز به صورت روزانه تولید میکند. البته نسبت به نژاد افشاری کوچکتر است و دنبه آن شکاف دار است. سر گوسفند متوسط است و شاخ ندارد. جنس نر آن رشد و وزن گیری بیشتری نسبت به ماده دارد.
نژاد شال، رقیب افشاری و مغانی
یکی از نژادهایی که رقابت نزدیکی با نژادهای افشاری و مغانی دارد گوسفندی با نژاد شال است. دوره پرواربندی آن کوتاه است، یعنی وزن گیری سریعی دارد. جزو دام های سبکی است که جثه سنگینی در زمان بلوغ دارد. به علاوه قدرت باروری بالایی دارد زیرا می واند در سال دوبار زایش داشته باشد. جزو نژادهای دوقلو زا هستند. بره هایشان قبل از شیر گرفتن میتوانند به مرحله پرواربندی وارد شوند زیرا بسرعت وزن میگیرند. هر دو جنس نر و ماده فاقد شاخ و گوش های آویزان و بزرگ هستند. دنبه این نژاد نیز بسیار بزرگ است. زیستگاه این نژاد استان قزوین و دشت های اطراف آن است.
گوسفند سنگسری، سازگاری و مقاومت بالا
برای معرفی بهترین گوشت تولیدی در ایران باید گوسفندانی را بررسی کرد که استعداد ژنتیکی در تولید گوشت دارند. نژاد سنگسری نیز جزو نژادهای گوشتی محسوب میشود. در سراسر کشور جهت پرواربندی بیشتر از این نژاد انتخاب میکنند، زیرا سازگاری بالایی در شرایط مختلف آب و هوایی دارند. این نژاد در برابر بیماریها مقاوم است. شبیه نژاد افشاری است اما تفاوت های ظریفی بین آنها وجود دارد. جثه و دنبه آن ها کمی کوچکتر است. پاهایشان نیز ظریف تر و استخوان بندی نازک تری دارند. هر دو جنس نر و ماده این نژاد فاقد شاخ هستند. خواستگاه این نژاد سنگسر استان سمنان است. عشایر و ایل سنگسر نیز این نژاد را پرورش میدهند. اگر برنامه غذایی منظمی داشته باشد دوره وزن گیری کوتاهی دارد.
نژاد سنجابی، اصیل ایرانی
یکی از نژادهای اصیل گوسفند ایرانی، نژاد سنجابی است. این نژاد جزو نژادهایی است که جثه بزرگی دارد. پرورش آن برای تولید گوشت بسیار سودآور و مقرون به صرفه است. این نژاد در مناطق سردسیر کوهستانی مانند کرمانشاه پرورش داده می شود. علاوه بر تولید گوشت، استعداد تولید شیر و پشم را نیز دارد. نژاد سنجابی در قسمت بالایی بدن دارای پشم های بلندی هستند. معمولاً دارای رنگبندی سفید و پاهایی کشیده و بلند می باشند. برخی از آنها دارای لکه های قهوه ای در قسمت گردن و سر هستند. قوچ و میش این نژاد شاخ ندارند. دارای سه تیپ زردی، کلول و کژل است که هر کدام ویژگی های منحصر به فردی دارند.
نژادهای کردی و مهربان نیز جزو نژادهای گوشتی محسوب میشوند.
ارزش غذایی گوشت قرمز
گوشت قرمز (گوشت گوسفندی) ارزش غذایی بسیار بالایی دارد که به هیچ عنوان با پروتئین های گیاهی برابری نخواهدکرد. میزان چربی اشباع شده در این گوشت بسیار کمتر است. گوشت قرمز سرشار از اسیدهای آمینه است. منبع مهمی برای تامین انواع املاح معدنی مانند کلسیم، منیزیم و سدیم میباشد. حاوی مقادی بالایی آهن و B12 است. برای درمان کم خونی، کمبود آهن و ترمیم بافت آسیب دیده بسیار مفید میباشد. سرشار از مواد مغذی مختلف مانند پروتئین، چربیهای سالم و کالری است. خوردن آن به ویژه برای ورزشکاران توصیه میشود.