امروزه برای تولید شیر و لبنیات دام ها را به دو روش داشتی و صنعتی پرورش می دهند. گوسفند که یک دام سبک محسوب می شود یکی از منابع تولید شیر و لبنیات است. وجود شیر و لبنیات در سبد غذایی روزانه ضروری و لازم هستند.
مصرف شیر و لبنیات به حدی اهمیت دارد که از امراض مهمی پیشگیری می کنند. یکی از این امراض پوکی استخوان است که بیشتر در بانوان بروز پیدا می‌کند. نقش لبنیات در سیستم ایمنی کودکان، استحکام بخشیدن به استخوان ها و رشد همه جانبه آن ها بسیار حائز اهمیت است. برای پیشگیری از ابتلا به فشار خون، بیماری های قلبی-عروقی، پیشگیری از ابتلا به سرطان تخمدان و… بسیار موثر می باشد.
به دلیل ارزش غذایی لبنیات، تغییر در سبک زندگی و افزایش جمعیت، تولید شیر و لبنیات به روشهای مختلف صنعتی و سنتی گسترش داشته است. شیر و لبنیات از دام های سبک (گوسفند، بز) و سنگین (گاو و..) به دست می‌آیند. بیشترین سرانه تولید شیر متعلق به دام های سبک مانند گوسفندان هستند. گاهی به دلایل مختلفی تولید شیر در گوسفندان کم می‌شود. در ادامه به چند مورد از این دلایل اشاره می‌کنیم.
شیر گوسفند به دلیل وجود ویتامین های A، B و E، کلسیم، فسفر، پتاسیم و منیزیم بسیار مغذی است. این شیر حاوی نسبت بیشتری از اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه و متوسط است. اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه تأثیر کمی بر سطح کلسترول در افراد دارند.
به گفته یک محقق آلمانی، شیر گوسفند دارای اسید لینولئیک مزدوج (CLA) است. CLA یک چربی ضد سرطان و کاهش دهنده چربی است. گلبول های چربی موجود در شیر گوسفند کوچکتر از گلبول های چربی موجود در شیر گاو است که باعث می شود راحت تر هضم شود.
برای تولید شیر و لبنیات باید اصول و روش های تایید شده تجربی و علمی را برای پرورش گوسفندان لحاظ کنید. برای تولید شیر بیشتر بهتر است از پرورش دام به روش داشتی بهره ببرید. هدف از دامداری به روش داشتی، تهیه و تولید شیر بیشتر است.
در روش داشتی از گوسفندانی نگهداری می کنند که استعداد آنها در تولید شیر زبانزد است. در مرحله بعد افزایش تعداد بره ها و تولید پشم و پوست باکیفیت مد نظر می باشند. در مقابل روش داشتی، روش پرواربندی قرار دارد، هدف این روش، تولید گوشت قرمز با حجم بسیار گسترده است. مهم ترین و اصلی ترین بخش برای تولید شیر، انتخاب نژاد گوسفندانی (شیری) است که با منطقه شما سازگار باشند. به دلایلی ممکن است تولید شیر در در دام کم شود، باید دلایل زمینه ای و اصلی را جستجو کنید.
یکی از مهمترین دلایل کم شدن شیر گوسفندان به تغذیه آن ها مربوط می شود. معمولاً تغذیه در دوران آبستنی و شیردهی باید بیشتر از سایر دوره ها باشد. اگر حجم مصرف خوراک دام، افزودنی ها و… کم باشد یا متناسب با دوران شیردهی دام نباشد حجم شیر تولیدی نیز کم می‌شود. تغذیه گوسفندان شیری باید متشکل از انواع خوراک ها مانند علوفه، کنجاله غلات، دانه‌ها و علوفه تازه باشد.
در کنار خوراک، تامین آب مورد نیاز نیز اهمیت دارد، زیرا بخش زیادی از شیر را آب تشکیل می دهد. کمبود آب اثر منفی بر تولید شیر دارد، بنابراین باید هر روز خوراک و آب مصرفی دام زنده را بررسی کنید.
همیشه قبل از فرآیند دوشیدن شیر باید پستان میش ها و بزها را بررسی کنید تا دچار زخم، عفونت و… نشده باشند. اگر پستان گوسفند به اندازه کافی رشد نکرده باشد تولید شیر کم شده است. اگر پستان دام ورم کرده باشد باید علت را پیدا کنید و نسبت به درمان آن اقدام نمایید.
انگل ها موجوداتی مضر برای زندگی جانداران و دام های زنده مانند گوسفندان هستند. انگل ها میتوانند درون بدن و حتی بر روی پوست هر جاندار و دام زنده ای زندگی کنند. سپس غذای خود را از بدن میزبان تهیه کنند. وجود آن ها باعث بیماری‌های مختلفی در دام زنده می شود. انگل ها باعث کم خونی، رشد غیرعادی، کاهش وزن، اسهال و کاهش کیفیت شیر و پشم در گوسفندان می شوند.
انواع انگل های داخلی شامل تنیای روده،کلپک و انگل قزل قورت است. انگل پوستی یا خارجی نیز انواع مختلفی دارد مانند کنه ها، جرب، شپش و… . این موجودات باعث آزار و خارش پوستی در دام میشوند. خون دام را میمکند که باعث کاهش وزن خواهد شد.
علت دیگر که بسیار مهم است مسمومیت ناشی از داروهایی است که به صورت سهوی یا عمدی به گوسفند تزریق می شوند. عوامل دیگری نیز باعث مسمومیت دام می شوند:
• استفاده بیش از حد مجاز از آمونیاک
• سمپاشی های غیر اصولی و غیراستاندارد: ایجاد مسمومیت های تنفسی
• افزایش غلظت نمک: ایجاد مسمومیت دستگاه عصبی، اسهال خونی، کوری و…
مسمومیت های ذکر شده باعث می شوند تولید شیر کاهش یابد. البته عوامل زمینه‌ای مانند سن، سلامت قبلی دام، تغذیه قبل از مسمومیت و… در کم یا زیاد شدن ابعاد مسمومیت تاثیرگذار هستند.
اگر توازن هورمون ها در بدن گوسفندان به هم بریزد در روند تولید شیر مشکل ایجاد می شود. در برخی مواقع واکسن هورمون یا هورمون رشد را به دام ها تزریق می کنند. تزریق هورمون اکسی توسین به زایمان راحت تر دام کمک کرده و باعث خروج شیر از پستان خواهد شد. تزریق واکسن به صورت داخل عضله یا زیرجلدی انجام می‌شود. البته برخی دامپزشکان این واکسن راس به صورت داخل وریدی تزریق می کنند که نیاز به تخصص و تجربه دارد.
حیوانات و دام های اهلی (گوسفند و…) مانند انسان ها نیازمند ترکیبات مغذی برای حفظ سلامتی خود هستند. املاح معدنی به صورت آجرهای لیسیدنی تولید می شوند. این آجرها دارای املاح مختلفی مانند کلسیم، فسفر و… می‌باشند. استفاده از قرص یا افزودنی های خوراکی باعث می شوند دام ها کمتر به بیماری های مختلف مبتلا شوند. البته بسیاری از املاح مورد نیاز دام را می توان با تغذیه علوفه تازه تامین و جایگزین کرد. به طور مثال کمبود شدید ویتامین A باعث سقط، مرده زایی و کاهش قدرت باروری خواهد شد. در نتیجه در روند تولید شیر اختلال ایجاد می‌کند.
این موضوع (تامین ویتامین ها و املاح) ارتباط مهمی با سلامت و تغذیه گوسفند دارد. هر چقدر خوراک دام غنی تر باشد بهره اقتصادی بیشتری خواهید داشت. به طور مثال تهیه ذرت، کنجاله، سویا و تامین علوفه تازه در هر فصل باعث افزایش تولید شیر در گوسفندان می شود.
اگر می خواهید تولید شیر در گوسفندان افزایش یابد بهتر است برخی راهکارهای ساده و ابتدایی را مورد توجه قرار دهید. برخی از این راهکارها عبارتند از:
• تهیه یک رژیم غذایی کامل برای میش های آبستن
• استفاده از مکمل ها و ویتامینها با نظر و تجویز دامپزشک
• انتخاب نژادهای شیری و سازگار با شرایط آب و هوای منطقه
• بررسی دوره های کوتاه مدت برای اطمینان از سلامت گوسفندان (نبود انگل و بیماری)
• بررسی محل نگهداری دام از لحاظ رعایت بهداشت، رطوبت، سرما و گرما (دوره کوتاه مدت)
مقالات مرتبط:
دامکالا یک فروشگاه اینترنتی فروش گوسفند زنده به روش آنلاین است. شما در خرید گوسفند زنده از دامکالا هیچ هزینه دیگری بابت حمل گوسفند و ذبح گوسفند پرداخت نمی کنید.
لینک های مفید
