عید قربان را در کشورهای عرب نشین عید الأضحى و العيد الكبير نیز می نامند. در بین اعیاد مسلمانان عید قربان و عید فطر دارای اهمیت ویژه ای هستند. پیروان مذاهب مختلف اسلامی، (شیعیان و اهل سنت) همواره به بزرگداشت عید قربان و عید فطر پرداخته اند. عید قربان در تقویم قمری برابر با روز دهم ماه ذی الحجه است که در سال 1402 شمسی مصادف با پنجشنبه هشتم تیر ماه خواهد بود. عید سعید قربان در حقیقت جشنی جهت بزرگداشت اخلاص عمل و تزکیه نفس حضرت ابراهیم در برابر امر خداوند و سپاس و قدردانی از خداوند متعال برای صیانت جان حضرت اسماعیل علیه السلام است.
مسلمانان برای قربانی کردن می توانند از بین شتر، گاو، گاومیش، گوسفند و بز، یکی را برای قربانی کردن در روز عید قربان انتخاب نمایند. در مورد گوسفند، نر بودن و در مورد شتر و گاو ماده بودن آنها برای قربانی کردن نسبت به جنس مخالف ارجحیت دارد. اما در مورد بز، نر یا ماده بودن حیوان فرقی در قربانی کردن ندارد. برای هر حاجی در روز عید قربان یک گوسفند یا بز جهت قربانی کردن لازم است. اما در مورد گاو، شتر و گاومیش، قربانی کردن هر یک از حیوانات مذکور برای یک تا هفت حاجی کافی است. یعنی هفت نفر از حجاج بیت الله الحرام می توانند به صورت اشتراکی یک گاو، گاومیش یا شتر قربانی کنند.
از میان چهارپایانی که برای قربانی کردن نام برده شدند (بز، گوسفند، شتر، گاو و گاومیش) سن گوسفند و بز بهتر است که یک سال باشد اما قربانی کردن بز یا گوسفند 7 ماهه ای که از لحاظ جثه قابل قبول باشد و شبیه به بز یا گوسفند یکساله است نیز صحیح می باشد. حداقل سن مجاز گاو و گاومیش برای قربانی کردن دو سال تمام است. اگر گاو یا گاومیش کمتر از دو سال داشته باشند قربانی کردن آنها جایز نیست. سن مجاز برای قربانی کردن شتر بیشتر از موارد دیگر است. حداقل سن شتر برای اینکه شرایط قربانی کردن را داشته باشد پنج سال تمام است.
حیوانی که برای قربانی کردن انتخاب می شود باید از هر نظر سلامت باشد. به عنوان مثال قربانی کردن حیوان بیمار، میشی که نتواند به بره اش شیر دهد، حیوانی که کور یا لنگ است، دامی که شدیدا لاغر است، حیوانی که پستان نداشته باشد، حیوانی که بینی نداشته باشد و… جایز نیست. گوسفند زنده یا هر دامی که برای قربانی انتخاب می شود باید در سلامت کامل باشد. برای اطمینان از این موضوع بهتر است که دام مورد نظر را از مراکز مجاز فروش گوسفند زنده خریداری نمایید.
حجاج برای قربانی کردن در ایام حج تنها سه روز زمان دارند. از روز دهم ذی الحجه که روز عید قربان است تا غروب روز سوم عید! اما توصیه می شود که قربانی در روز اول عید انجام شود. ذبح قربانی برای هر مسلمانی (چه مرد و چه زن) که غیر از خانه و مایحتاج زندگی دارای مالی معادل 20 مثقال طلا و یا 140 مثال نقره باشد، واجب است.
نحوه مصرف گوشت قربانی یکی از مسائل مهمی است که هر مسلمانی باید از آن آگاه باشد. همانطور که می دانیم دو نوع قربانی وجود دارد. اولین نوع قربانی مربوط به ذبح دام در ایام عید قربان است. در این رابطه انجام قربانی توسط حجاج امری واجب و از آداب و مناسک حج به شمار می رود. اما قربانی کردن توسط شخصی که در مراسم حج شرکت نکرده است در واقع عملی مستحب و جزو سنت های عید قربان به شمار می رود.
در صورتی که ذبح قربانی به مناسبت عید قربان باشد، بهترین و عادلانه ترین حالت تقسیم قربانی به این صورت است که گوشت قربانی به سه قسمت مساوی تقسیم شود. یک قسمت را به دوستان و همسایگان اهدا کنند یا با آن ضیافتی ترتیب داده و این اشخاص را به آن مهمانی دعوت کنند. یک سوم بعدی را به عنوان صدقه در بین افراد نیازمند تقسیم نمایند و در نهایت یک سوم باقی مانده را جهت مصرف اهل خانواده قربانی دهنده در نظر بگیرند. شایان ذکر است که شخصی که قربانی به نام او است حق خوردن از گوشت قربانی را ندارد. البته اگر خانواده شخص قربانی کننده پرجمعیت باشد، می تواند تمام گوشت قربانی را برای مصرف خانواده خود نگه دارد. پوست گوسفند و یا هر حیوانی که قربانی شده را نیز می توان صدقه داد.
حالت دوم قربانی است که به صورت نذر بر شخص واجب شده است. به عنوان مثال شخصی برای سلامتی فرزندش نذر کرده است که گوسفندی قربانی کند. اگر فرزند شخص مذکور سلامت خود را به دست آورد و ادای نذر (قربانی گوسفند) بر او واجب گشت، پس از قربانی کردن گوسفند می بایست تمام گوشت قربانی را به افراد نیازمند صدقه دهد. در این حالت مصرف گوشت قربانی که بابت ادای نذر ذبح شده است برای شخص قربانی کننده و خانواده او ممنوع است.
• دعای حضرت محمد (ص) پیش از ذبح حیوان در روز عید قربان عبارت است از: « انی وجهت وجهی للذی فطر السموات والارض حنیفاَ وما انا من المشرکین ان صلواتی و محیای و مماتی لله رب العالمین لا شریک له و بذالک امرت وانا من المسلمین اللهم منک ولک.» در پایان ذبح نیز روایت شده است که ایشان دعای ذیل را می خواندند: «اللهم نقبله منی کما تقبلت من حبیبک محمد صلی اله علیه و سلم وخلیلک ابراهیم علیه السلام.»
• از قربانی کردن حیوان باردار به ویژه در زمانی که به زمان وضع حمل نزدیک شده است بپرهیزید.
• حیوانی که از فرط بیماری غذا نمی خورد برای قربانی کردن گزینه خوبی نیست. بسیاری از مراجع تقلید قربانی کردن حیوان بیمار را جایز نمی دانند.
• اگر قربانی برای ادای نذر یا برای اموات باشد گوشت و پوست و تمام اجزای قربانی را می بایست بین افراد نیازمند تقسیم نمود.
• اگر برای ذبح قربانی خود قصاب اجیر کرده باشید. مزد او را نباید از گوشت و سایر اجزای دام پرداخت نمایید.
• پیش از انجام ذبح، چاقو را تیز نمایید تا عمل سر بریدن حیوان در کمترین زمان ممکن صورت بگیرد و قربانی درد کمتری را احساس کند.
• قربانی را رو به قبله قرار دهید و پیش از عمل ذبح دعای قربانی را خوانده و عمل سر بریدن را با نام خداوند متعال آغاز نمایید.
• در زمان ذبح بهتر است این عمل به دور از چشم سایر افراد به ویژه کودکان انجام پذیرد. از بریدن سر قربانی در مقابل دید سایر حیوانات پرهیز کنید.
• بعد از عمل ذبح تا خارج شدن کامل خون از گردن حیوان صبر کنید و پیش از جان دادن کامل قربانی اقدام به کندن پوست آن ننمایید.
مقالات مرتبط:
دامکالا یک فروشگاه اینترنتی فروش گوسفند زنده به روش آنلاین است. شما در خرید گوسفند زنده از دامکالا هیچ هزینه دیگری بابت حمل گوسفند و ذبح گوسفند پرداخت نمی کنید.
لینک های مفید
