گوسفند از محدود حیوانات اهلی است که به صورت گسترده در سراسر دنیا پرورش داده میشود. این حیوان اهلی، نژادهای بسیار متنوعی دارد، به طوری که بیش از 200 نوع از آن در جهان پرورش داده میشود. در ایران نیز بیش از 27 نژاد در زیست بومهای مختلف وجود دارند. برخی از آنها جزو بهترین نژادها در جهان محسوب می‌شوند.
دو عامل وجود دارد که باعث میشود یک یا چند گوسفند در یک منطقه زندگی کنند:
• دام زنده با محیط و شرایط آب و هوایی سازگاری کامل دارد.
• دامداران و مردم بومی، یک نژاد را برای پرورش انتخاب کرده‌اند.برخی از نژادها که خاص یک منطقه هستند در خطر انقراض قرار دارند. عواملی مانند ذبح بیش از حد، جایگزین کردن نژاد دیگر، بیماری، شکار، از بین رفتن زیست بوم منطقه باعث از بین رفتن یک نژاد می‌شوند.
یکی از حیواناتی که در تمام کشورها به صورت اهلی پرورش داده میشود گوسفند است. البته برخی نژادها هنوز به صورت وحشی در کوهستانها زندگی میکنند. این حیوان اهلی جزو گروه پستانداران و در راسته سم داران قرار دارد. همچنین در گروه نشخوارکنندگان و از خانواده گاوسانان است.
همواره در طول تاریخ انسانها از گوشت، شیر و پوست آنها استفاده کرده اند. برخی از نژادها در یک موضوع خاص برتری دارند. به طور مثال نژاد سنگسری در تولید گوشت شهرت دارد. بیش از 60% وزنش را گوشت تشکیل میدهد. جمعیت برخی از نژادها بسیار زیاد است. متاسفانه در چند سال اخیر برخی از نژادها در معرض خطر انقراض قرار دارند. خطر منقرض شدن مربوط به کشورهای دیگر نیست. در ایران نیز سه نژاد در معرض انقراض قرار دارند. در ادامه پنج نژاد که در معرض انقراض قرار دارند معرفی میکنیم.
یکی از نژادهای بسیار نادر گوسفند، نژاد سانتاکروز نام دارد که متعلق به کشور آمریکاست. زیستگاه آن در جزیره سانتاکروز، در نزدیکی کانال کالیفرنیا قرار دارد. نام این نژاد از جزیره محل سکونتش گرفته شده است.
در سال 1978 یک نهاد دولتی این جزیره را خرید. به دلیل اینکه بیش از حد در مراتع چرا میکردند تصمیم گرفتند تمام آنها را ذبح کنند. بعد از مدتی تعدادی از آنها جزیره پیدا شدند. فعالان حفاظت از محیط زیست تصمیم به نگهداری و تکثیر آنها گرفتند. این گوسفند جثهای کوچک دارد. رنگ این نژاد معمولاً سفید است. در طیف خالدار، قهوهای و خاکستری نیز دیده میشود. پشم آنها بسیار نرم و ریز است. وزنشان بین 35 تا 68 کیلوگرم متغیر است. دم بسیار کوچکی دارند و بر روی پاها و شکم، پشم بسیار کمی دارند.
گوسفندانی با نژاد راملدال که متعلق به ایالت متحده آمریکا هستند نیز در معرض انقراض قرار دارند. این نژاد از ترکیب نژاد میش رامبویه با قوچ ارمنی است.
A.T.Spencer Romeldale در سال 1915 در یک نمایشگاه قوچ ارمنی را خرید و آن را با میش رامبویه پرورش داد. هدف او افزایش کیفیت پشم و گوشت بود. برههای آنها برای چندین سال متوالی پرورش داده شدند و تکثیر پیدا کردند. به صورت کلی این نژاد دارای پشمی سفید است اما بدن، سر و شکم تیره است. کیفیت پشم آنها زبانزد است. در طول دوره پرورش، تعداد آنها خیلی زیاد نبود. در حال حاضر نیز در خطر انقراض قرار دارند. البته این نژاد، قیمت بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است.
یکی از اصلی ترین نژادهای گوسفند در آمریکای شمالی، نژاد کراکر است که در معرض انقراض قرار دارد. این نژاد حدود 600 سال قبل توسط اسپانیاییها به این منطقه آورده شدند. قبل از انقلاب صنعتی و پرورش دام به روش صنعتی، این نژاد آزادانه در مراتع به چرا می‌پرداخت و علامت گذاری میشدند. تغییر الگوهای دامپروری و روی آوردن به دام زندهای که گوشت و پشم بیشتری داشتند باعث شد استقبال از نژاد کراکر فلوریدا کم شود.
گوسفند کراکر در مقابل بیماریها مقاوم است و می‌تواند در سال دو بار تولید مثل داشته باشد. درصد دوقلوزایی در این نژاد بسیار بالاست. قادر به تحمل شرایط سخت با علوفه بسیار کم در مراتع است. تحمل گرما، بقای ایده آل خود و برهها، همچنین غریزه مادری ویژگی های برتر این نژاد هستند. گله دار با یک برنامه ریزی خوب می تواند یک گله بسیار عالی را پرورش و رشد دهد. این گله می‌تواند در تولید شیر، پشم و گوشت مورد نیاز پیشتاز باشد. در حال حاضر با استفاده از کشاورزی پایدار، تمایل به پرورش و تکثیر این نژاد زیاد شده است. به لحاظ وزن، میش کراکر تا 100 و قوچ تا 150 پوند وزن میگیرند.
یکی دیگر از نژادهای گوسفند که بسیار کمیاب و نادر شده است گوسفند جزیره هوگ نام دارد. ظاهر این نژاد بسیار خاص است و شبیه هیچ یک از نژادهای دیگر نیست. برخی معتقدند نژادهای انگلیسی و حتی نژاد های داون در شکل گیری نژاد هوگ نقش داشته اند.
زمانیکه در جزیره، ساکنان بومی زندگی میکردند هوگ ها به راحتی در این جزیره به چرا می پرداختند. سالی یک مرتبه آنها را جمع آوری میکردند و پشم آن ها را میچیدند. برخی از آن ها را نیز ذبح می کردند. در سال 1933 به دلیل طوفان، جزیره به زیر آب رفت و خالی از سکنه شد. در نتیجه گوسفندان نیز در این جزیره رها شدند. در سال 1970 این جزیره به انجمن حفاظت از محیط زیست واگذار شد. برای حفظ گونه های گیاهی، گوسفندان را از آنجا خارج کردند و به کوههای وربون و… بردند.
نژاد هوگ جثه ای کوچک بین 90 تا 150 پوند وزن دارند. حدود 80% جمعیت آن ها به رنگ سفید و مابقی سیاه هستند. برههایشان صورتی خالدار و زیبا دارند. مسن تر ها دارای صورت و پاهایی تیره هستند. رشد بره های این نژاد بسیار کند است و 18 ماه طول میکشد. البته گله های کوچک را ترجیح می‌دهند.
شاید باورش سخت باشد اما در ایران نیز برخی نژادهای گوسفند در حال انقراض هستند. همچنین ممکن است تعدادشان به کمتر از حد طبیعی رسیده باشد. انقراض برخی از نژادها به دلیل تمایل گله داران برای پرورش نژادهایی است که گوشت، پشم و شیر، با کیفیت و کمیت نسبتاً بالا تولید میکنند. در حالی که برخی نژادهای محلی دارای جثه ای کوچک هستند. البته برخی از آنها در زمینه تولید شیر، پشم یا گوشت برتری دارند.
گوسفند بومی ساحل خلیج فارس در خطر انقراض قرار دارد. زیستگاه این نژاد سواحل خلیج فارس و دریای عمان است. سازگاری بالایی با شرایط آب و هوایی گرم و سرد دارند. در مقابل بیماریها و حتی انگل بسیار مقاوم هستند. میزان تولید شیر متوسط است اما پشم و گوشت بسیار خوبی دارند. جزو نژادهای بسیار خونسرد است. بهترین نژاد برای افرادی است که میخواهند در زمینه دامداری فعالیت داشته باشند. این نژاد به دلایلی در خطر انقراض قرار دارد.
نژاد قره گل سرخس در خطر انقراض قرار داشت، اما ایستگاه اصلاح نژاد، اقدام به تاسیس ایستگاه اختصاصی نژاد قره گل کرده است. در حال حاضر این نژاد از خطر انقراض، نجات پیدا کرده است.
مقالات مرتبط:
دامکالا یک فروشگاه اینترنتی فروش گوسفند زنده به روش آنلاین است. شما در خرید گوسفند زنده از دامکالا هیچ هزینه دیگری بابت حمل گوسفند و ذبح گوسفند پرداخت نمی کنید.
لینک های مفید
