گوسفند در دسته حیوانات سبک و اهلی قرار دارد. برای شناخت و تمایز حیوان اهلی معیارهای مختلفی وجود دارد. گوسفند جزو مقرون به صرفه ترین حیوانات اهلی برای پرورش است. این حیوان با شرایط آب و هوایی مختلف سازگاری دارند. برخی از آن ها ویژگی های متفاوت یا مشترکی نسبت به یکدیگر دارند. البته اهمیت فرآورده های گوشتی و غیر گوشتی دام های اهلی، نقش مهمی در سبد غذایی روزانه افراد دارند. گوشت، پوست، شیر، لبنیات، پشم و… محصولات تولید شده دام های سبک و سنگین هستند.
گوسفندان نیز با توجه به نژاد و ژن خاص خود در تولید یکی از محصولات شناخته شده هستند و برای پرورش انتخاب میشوند. به دسته های مختلفی مانند گوشتی، شیری، پشمی،دو قلوزا و چندقلوزا تقسیم میشوند. در سطح جهان بیش از 200 نژاد مختلف گوسفند شناسایی شده است. در ایران نیز حدود 27 نژاد مختلف در زیستگاههای مختلف زندگی میکنند.
گوسفندان حیواناتی چهارپا هستند که در دسته جفت سمان قرار دارند. در گروه نشخوارکنندگان و در زیرگروه گاوسانان طبقه بندی شدهاند. این حیوان به دو گروه وحشی و اهلی تقسیم شده است که منبع غذایی شان گیاهان مختلفند، بنابراین علف خوارند.
گوسفندان نیز مانند هر جنبنده ای در روی کره زمین به دو جنس نر و ماده تقسیم میشوند. این دام به دو صورت پرورش داده میشوند. در روش داشتی هدف تولید شیر، پشم و زاد و ولد بیشتر در گله است. در روش پرواری (روش صنعتی و مدرن) نیز هدف تولید گوشت قرمز و در بعضی موارد شیر است.
قطعا شما در مکان های مختلف اسامی جالب برخی از آن ها را شنیده اید. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آن ها چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ گفتیم که گوسفندان به دو گروه نر و ماده تقسیم می شوند. به ماده های جوانی که اصلا جفت گیری نکرده باشند کابی به نرهایی که جوان هستند و تازه به بلوغ رسیده اند سِلِک می گویند. حیوان نر را قوچ و ماده را میش می نامند. به فرزند قوچ و میش نیز بره می گویند. بین قوچ و میش از لحاظ ظاهر تفاوت هایی وجود دارد.
اکنون به مبحث تفاوت های ظاهری قوچ یا گوسفند نر با میش (ماده) می پردازیم. معمولا در مناطق مختلف به گوسفند ماده میش گفته می شود، در مقابل قوچ نام های مختلفی دارد. ممکن است اولین تفاوتی که به ذهن هر شخص برسد ملاک داشتن شاخ باشد. فکر می کنند قوچ دارای شاخ است اما میش شاخ ندارد. البته این قانون همیشه درست نیست.
تشخیص گوسفند نر از ماده بسیار راحت است حتی بدون شاخ های چشمگیر قوچ. بسیاری از قوچ ها در مناطق مختلف شاخ ندارند. همچنین ممکن است برخی از میش ها به دلیل جهش ژنتیکی زائده ای کوچک شبیه شاخ داشته باشند. بنابراین ملاک تشخیص نباید شاخ باشد. ناگفته نماند که برخی قوچ ها دارای شاخ هایی پیچ خورده و زیبا هستند. شاخ قوچ ها بزرگ تر و ضخیم تر است، البته اندازه شاخ با توجه به نژاد متفاوت است.
تشخیص تفاوت ها به قدری آسان است که نیاز نیست به شاخ گوسفندان توجه کنید، البته ساده ترین راه است. حتی اگر ماده شاخ داشته باشد باز هم تشخیص قوچ نر و ماده راحت است. معمولا قوچ ها جثه ای بزرگتر دارند و سنگین تر از ماده ها هستند. همچنین رشد و وزن گیری آن ها سریع تر است. تفاوت دیگر در رابطه با پشم آن هاست. معمولا قوچ ها دارای پشم بیشتری نسبت به میش ها هستند. تنها راه شناخت قطعی میش و قوچ بررسی آلت تناسلی آن هاست. قوچ ها دارای بیضه هستند، اما گوسفندان ماده (میش) دارای پستان می باشند.
از نظر خلق و خو نیز با یکدیگر تفاوت هایی دارند. به طور کلی خلق و خوی گوسفندان نر و ماده ملایم است و حیوانات مطیع و باهوشی هستند. قوچ ها تهاجمی ترند به دلیل اینکه رهبر و رئیس گله هستند. میش ها مطیع ترند، البته گاهی ممکن است تهاجمی رفتار کنند.
گوسفندان در درجه اول برای تولید شیر و لبنیات پرورش داده می شوند. رتبه دوم مربوط به تولید گوشت قرمز است. دام های سبک و سنگین دیگری را نیز برای تولید گوشت پرورش می دهند. گوشت قرمز از لحاظ بافت، نرمی، زود هضم بودن و ارزش غذایی طبقه بندی های متفاوتی دارد. باکیفیت ترین گوشت قرمز متعلق به بره است، بره ای که بین شش ماه تا یک سال سن دارد. قیمت گوسفند زنده اگر بره کم سن و نر باشد گران تر است.
گوشت قوچ بالغ نیز از گوشت میش بهتر است، زیرا گوشت میش بافت سخت تری دارد و دیر هضم است. البته گوشت قوچ چربی بیشتری دارد. بنابراین خوردن آن به جوانانی که فعالیت بدنی زیادی دارند توصیه می شود. در رابطه با تفاوت گوشت میش و بز باید بگوییم که گوشت میش بهتر از گوشت بز است، زیرا گوشت بز درصد کمتری چربی دارد. البته کهره (به فرزند بز گفته می شود) نیز گوشت بسیار مرغوب و نرمی دارد. از گوشت بز نر بالغ، نرم تر است. سرانه مصرف گوشت بز در ایران بسیار کم است.
تفاوت گوشت میش و قوچ نسبت به بز نیز در طب سنتی بیان شده است. گوشت بز دارای مزاج سرد است اما مزاج گوشت گوسفند گرم است. در تمام موارد اگر سن دام زنده برای ذبح کمتر باشد کیفیت بهتری دارد.
گوسفندان در سراسر دنیا تمایل دارند به صورت گله ای زندگی کنند. در تمام نژادها قوچ برای ریاست بر گله می جنگد و قوچ پیروز، رئیس گله خواهد شد. در یک گله به ازای چند راس میش باید یک قوچ وجود داشته باشد. زیرا تولید مثل وابسته به وجود آن هاست و نیمی از ژن را به ارث می برند. بنابراین بهتر است بهترین، سالم ترین و جوان ترین قوچ را انتخاب کنید تا بره هایی سالم و مقاوم در برابر بیماری ها به دنیا بیایند.
گوسفندان نر و ماده علاوه بر اینکه در نژاد خود تفاوت هایی با یکدیگر دارند، با سایر نژاد ها نیز تفاوت هایی دارند. میزان تولید شیر، پوست، پشم و گوشت را می توان نام برد.
سنجابی، افشاری، شال، مهربان، رومانوف، طالشی، قره گل، و کردی خراسان نژادهای مختلف گوسفند هستند. برخی از آن ها گوشتی هستند، بنابراین بره های آن ها را برای پرواربندی جدا می کنند، مانند نژادی شالی یا افشاری. نژاد ایرانی فشندی به دلیل تولید شیر زیاد در زمره دام های داشتی قرار دارد (قوچ شاخدار یا بدون شاخ، میش بدون شاخ). نژاد قره گل سرخی نیز به دلیل پشم و شیر مرغوب شان پرورش داده می شوند (قوچ شاخدار، میش بدون شاخ).
بنابراین ملاک انتخاب نژاد گوسفند برای پرورش، میزان تولید گوشت، فرآورده های لبنی، پشم و همچنین دوقلو یا چند قلو زایی است.
مقالات مرتبط:
دامکالا یک فروشگاه اینترنتی فروش گوسفند زنده به روش آنلاین است. شما در خرید گوسفند زنده از دامکالا هیچ هزینه دیگری بابت حمل گوسفند و ذبح گوسفند پرداخت نمی کنید.
لینک های مفید
قوچ وحشناک داره میاد