بررسی اثرات تغذیه در پرورش دامهای سبک (گوسفند) و سنگین (گاو) مهمترین موضوع برای دامداران صنعتی و سنتی است. اثرات تغذیه در پرورش دام زنده اهمیت بسیاری دارد، زیرا در کوتاه مدت اثرات خود را نشان میدهد. در صورت تداوم فقر غذایی، در بلندمدت نیز شاهد اثرات منفی در بازدهی محصولات لبنی، پروتئینی و الیافهای حیوانی خواهید بود. بنابراین بررسی اثرات تغذیه در پرورش دام زنده، زنجیرهای از تولید تا مصرف را شامل میشود.
فرآیند تغذیه، تهیه و به دست آوردن غذای لازم برای سلامت و رشد حیوانات تعریف می شود. مواد مغذی غذایی به عنوان منبع اصلی انرژی برای دام شناخته میشوند. از طریق فرآیندهای مختلفی از جمله هضم و جذب در دستگاه گوارش، انتقال خون و متابولیسم در سلولها استفاده میشود. تنظیم تغذیه مناسب با عملکرد بافتها و اندامهای مختلف در دام، ارتباط دارد.
در مبحث روشهای نگهداری دام از جمله گوسفند، دو روش وجود دارد. نامگذاری آنها بر اساس هدف تولید و سودآوری است. اهمیت شناخت این موضوع به نوع نگهداری و تغذیه دام مربوط میشود. ممکن است دامها از نوع دام سبک مانند بز یا سنگین مانند گاو و شتر باشد.
• گوسفند داشتی: در این روش هدف از پرورش دام، تولید گوشت نیست. این نوع گله از چندین میش و قوچ تشکیل شده است. تعداد میش مادر یا ماده بسیار بیشتر است، به دلیل اینکه تولد برهها بیشتر باشد. تعداد میش به قوچ از یک قانون پیروی نمیکند. هدف آنها تولید شیر، پشم و همچنین تولید مثل و فروش بره است. معمولاً نژادهایی را انتخاب می‌کنند که دوقلو یا چند قلوزا هستند. این روش، بازار مختص به خود را دارد.
• گوسفند پرواری: هدف از نگهداری دام، تولید و تامین گوشت است. گوسفند پرواری یا دام سبک را نیز شامل میشود. البته معمولا سیستم پرواری به شیوه صنعتی انجام میشود. محیط کاملاً بسته است و دامها هیچگونه حرکتی در مرتع و… ندارند.
پیش از بررسی اثرات تغذیه در پرورش گوسفند باید عوامل تعیین کننده میزان جیره هر دام را در شبانه روز مشخص کرد. یکی از عوامل مهم، سن دام است. برههایی که تازه از شیر گرفته شدهاند یا در حال رشد هستند نسبت به دام بالغ، غذا و مواد مغذی بیشتری نیاز دارند. عامل دیگر وزن آنهاست، البته این ملاک در گوسفند پرواری با گوسفند داشتی متفاوت است. عوامل دیگری مانند فصول مختلف نیز موثر هستند. زیرا در فصل سرد دامها به مراتع نمیروند. بنابراین باید تمام مواد غذایی و مکملها را برایشان تامین کرد.
تغذیه سالم نقش تعیین کنندهای بر سلامت دام زنده مانند گوسفند دارد. زمانی که تغذیه به میزان مطلوب باشد دام های بالغ و برهها متناسب با جدول سنی خود رشد می‌کنند. تغذیه دام باید از علوفههای مناسب و کنسانتره (برای روش صنعتی) تشکیل شود که بر حسب کیلوگرم در روز تعیین میشود. معمولا حداقل تغذیه در طول روز 1300 تا 1500 گرم تعیین میشود. در روش پرواری میزان تغذیه بیشتر است. اگر میزان تغذیه رعایت شود دام به موقع افزایش وزن خواهد داشت.
یک اثر مهم تغذیه سالم این است که سیستم ایمنی بدن دام، در مقابل بیماریها مقاومتر خواهد شد. بنابراین دامهای زندهای که بیمار نیز هستند سریعتر سلامت خود را به دست میآورند. مواد مغذی لازم در جیره غذایی باید شامل آب، مواد معدنی، کربوهیدراتها، چربیها و ویتامینها باشد. دامهایی که به روش داشتی و چرا در مراتع تغذیه میشوند معمولاً با خوردن انواع علوفه مواد مورد نیاز بدنشان را تامین می‌کنند. در مقابل در روش دام پرواری باید از کنسانتره استفاده کرد. در نهایت با تغذیه سالم میزان مرگ و میر در دام زنده و برهها بسیار کم خواهد شد.
یک معادله ساده در پرورش گوسفند و ارتباط آن با تغذیه وجود دارد. هر چه میزان هزینه شما برای تغذیه بیشتر باشد دام رشد بیشتری خواهد داشت. در نتیجه شما به سود بیشتری خواهید رسید. بهتر است تغذیه دام در طول روز به موقع باشد. همچنین علوفه و کنسانتره مرغوب در سبد غذایی شان قرار دهید. این عوامل باعث بازدهی بیشتر محصولاتی مانند شیر خواهد شد. به صورت روزانه شیر تازه بیشتری تولید میشود، در نتیجه میزان تقاضا برای شیر تازه روند صعودی خواهد داشت.
از طرف دیگر در روش پرواری گوسفندان یا هر نوع دام، در زمان پیش بینی شده به وزن ایده آل برای تولید گوشت خواهند رسید. هر چقدر سن دام پایین تر باشد و با وزن واقعی و مناسبتری همراه باشد بهتر است. این امر باعث میشود قیمت گوسفند زنده با افزایش رو به رو شود. در نتیجه سود بیشتری نصیب شما میشود. بنابراین مطمئن باشید اگر تغذیه کامل و اصولی را مد نظر قرار دهید سود و بازار رقابتی بیشتری را از آن خود خواهید کرد.
یکی دیگر از اثرات مهم تغذیه در پرورش گوسفند، تولید مثل آنهاست. اگر دام وزن کمی داشته باشد یا در سن تولید مثل وزن ایده آلی نداشته باشد قدرت تولید مثل نخواهد داشت. لاغر بودن دام بر سیستم بدن او غلبه خواهد داشت و قدرت باروری را از دست میدهد. بنابراین هدف اولیه از تغذیه دام حفظ سلامتی، وزن گیری مناسب و سرزنده بودن دامها است. از طرفی وزن زیاد نیز بر تولید مثل آنها اثرات منفی میگذارد. در نتیجه قدرت تولید مثل را از آنها می‌گیرد. بنابراین باید تغذیه بر حسب جداول تخصصی باشد تا دامها یک وزن گیری هدفمند داشته باشند. این نکته برای افرادی که در حوزه پرورش گوسفند داشتی فعالیت می‌کنند بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
جیره غذایی برای انواع دامها از جمله گوسفندان مقدار علوفهای است که در طول شبانه روز مصرف می‌کنند. این جیره غذایی با توجه به عواملی که در قسمت قبل بیان شد متغیر است. خوراک گوسفندان و همه دامهای سبک و سنگین به سه دسته تقسیم میشود:
• علوفه
• کنسانتره
• مواد مغذی افزودنی مانند مکملها و ویتامینها
بهتر است در زمان تغذیه، گوسفندان پیر را از جوانها و حتی میشهای آبستن جدا کنید. البته تنوع و خوش خوراک بودن دامها یک مسئله مهم است که باید در نظر بگیرید. این نوع دام در درجه اول باید با یونجه تغذیه شوند، البته گاهی میتوان از کنسانتره نیز استفاده کرد. از انواع علوفههای دیگر مانند شبدر، انواع غلات مانند سبوس گندم ،جو، ذرت و کنجاله نیز میتوانید استفاده کنید. همچنین میتوانید از تفاله های برخی مواد مانند چغندرقند، سویا، کنجد و تخم پنبه استفاده نمایید. ممکن است مشاهده کنید که برخی دامها کم اشتها شده اند. پیش از تغییر خوراک دام بهتر است علت را جستجو کنید:
• هوا بیش از اندازه گرم است.
• خوراک دام بی‌کیفیت است.
• عوامل استرس زا وجود دارد.
• علوفه از روزهای قبل مانده یا گندیده است.
• تهویه مناسب در فضای نگهداری وجود ندارد.
• ازدحام بیش از اندازه وجود دارد، یعنی در متراژ کم تعداد زیادی گوسفند وجود دارند.
مقالات مرتبط:
دامکالا یک فروشگاه اینترنتی فروش گوسفند زنده به روش آنلاین است. شما در خرید گوسفند زنده از دامکالا هیچ هزینه دیگری بابت حمل گوسفند و ذبح گوسفند پرداخت نمی کنید.
لینک های مفید
